के नेपाल लगायत अविकसित राष्ट्रहरुले स्तन क्यान्सर निदानमा लगानी गर्नुपर्दछ ?

(अन्तरास्ट्रिय जर्नलमा प्रकाशित अनुसन्धानमा आधारित लेख)

नसर्ने रोगहरुबाट हुने कुल मृत्युदर मध्ये क्यान्सरको योगदान विश्वमै प्रमुख स्थानमा पर्दछ। यसलाई नेपाली भाषामा अर्बुद रोगले समेत चिनिन्छ । विश्वमा हुने क्यान्सर मध्ये पुरुषहरुमा प्रोस्टेट क्यान्सर र महिलाहरुमा स्तन क्यान्सरको समस्याले मुख्य स्थान लिएको छ । नेपालमा भने पुरुषमा फोक्सोको क्यान्सर तथा महिलामा पाठेघरको क्यान्सर समस्या ज्यादातर देखिएको बिभिन्न अनुसन्धानले पुस्टि गरेका छन ।

Dr. Bishal Gyawali, Oncologist

नेपाल लगायत अविकसित रास्ट्रहरुमा स्तन क्यान्सरको रुग्णता र भार  बढ्दो छ। यो रोग धनि मुलुकका महिलाहरूको रोग भएतापनि पछिल्लो समयमा जीवनस्तरमा आएको व्यापक परिबर्तन सगै बिस्तारै अविकसित मुलुकका महिलाहरुको मृत्युको प्रमुख कारण बन्दै आएको छं । नेपालमा मुख्यतः चरम आर्थिक अभाब र क्यान्सरको अन्तिम अवस्थामा आएर रोग निदान हुने कारणले गर्दा यस रोगबाट धेरै महिलाहरुको मृत्यु भएको छ । अत: स्तन क्यान्सरबाट हुने रुग्णता र मृत्युको भारबाट बच्न अविकसित मुलुकहरुले रोग निदानमा (Disease screening) लगानी गर्नु आवश्यक देखिन्छ । स्तन क्यान्सर निदानका प्रचलित विधिहरू:

Mammography:  स्तन क्यान्सर निदानमा धेरै प्रयोग हुने विधि हो । जसले क्यान्सरको रुग्णता घटाउन निकै मद्त गर्दछ, प्राय: धनि राष्ट्रहरुमा यो विधि प्रयोगमा छ । तर यो विधि तन्नेरी उमेरका महिलाहरुको रोग निदानमा खासै प्रभाबकारी हुन सकेको छैन । यस विधिको प्रयोगको उपयोगिता बारे अविकसित मुलुकले अनुसन्धान गर्नुपर्ने देखिन्छ । यो विधिले समग्रमा अविकसित मुलुकका महिलाहरुको मृत्युदरलाई कम गर्दैन किनभने अविकसित देशका महिलाहरुमा प्राय: तन्नेरी उमेरमा स्तन क्यान्सर देखिन सुरु गर्दछ ।

Clinical Breast Examination:  यो विधि Mammography भन्दा सस्तो र किफायती पर्न जान्छ स्तन क्यान्सर निदानमा। अत: नेपालमा यसको प्रयोग स्तन क्यान्सर निदानमा भरपुर उपयोग गर्न सकिन्छ।

Disease screening का विधिहरुको रास्ट्रिय स्वास्थ्य प्रणालीमा संयोजन गर्नपुर्ब यसको किफायती (Cost effectiveness) र औचित्यताबारे बारे व्यापक अनुसन्धान गर्नुपर्ने देखिन्छ । अविकसित रास्ट्रहरुले स्तन क्यान्सरको भारलाई घटाउन मुख्यतः धुम्रपान नियन्त्रण कार्यक्रम, स्वस्थ्यकर खानपिन र आहार तथा स्वस्थ्यकर जिबनशैलीलाई बढावा दिने गतिबिधिहरू संचालन गर्नु पर्ने निचोड यस अनुसन्धानले निकालेको छ ।

प्रमुख अनुसन्धानकर्ता

डा.बिशाल ज्ञवाली

क्यान्सर रोग विशेषज्ञ

Nagoya University Hospital, Japan

यस अनुसन्धानबारे बृस्तित रुपमा हेर्नु परेमा कृपया तलको लिंकमा गएर हेर्न सक्नु हुन्छ:

        http://link.springer.com/article/10.1007/s10552-016-0812-8